Od EGO do EKO. Więcej współpracy, mniej rywalizacji

Widmo zmiany krąży po świecie – wieszczy Otto Scharmer. Nie wiemy jaka czeka nasz przyszłość, ale coś musi się zmienić. Wspólnie przyczyniamy się do zmian klimatycznych, głodu, ubóstwa, przemocy, terroryzmu – tworzymy świat,  w którym nie chcemy żyć. Wyzwania wieku wymagają zmiany naszej ekonomii, wymagają przejścia z sytemu Ego, systemu całkowicie skoncentrowanego na dobrobycie jednostki do systemu Eko – systemu, który podkreśla wspólną pomyślność.

Nadejście nowej ekonomii wieszczy Otto Scharmer – związany z prestiżową MIT (Massachusetts Institute of Technology), twórca Presencing Institute, popularyzator mierzenia Szczęścia Narodowego Brutto. Razem z Katrin Kaufer w książce Leading from the Emerging Future: From Ego-System to Eco-System Economies opisują jak zmienić świat na lepsze. Poniżej dziesięć wniosków z książki, które Scharmer zaprezentował na swoim blogu:

• Przestarzały paradygmat ekonomiczny – Symptomy obecnego kryzysu mają charakter: ekologiczny(niszczenie środowiska), społeczny (ubóstwo, nierówności społeczne) i duchowy(wypalenie, depresja). System, w którym funkcjonujemy oparty jest sprzecznościach. Z jednej strony imperatyw wzrostu, z drugiej ograniczone zasoby Ziemi. Bogaci kontra biedni. Rozwój technologii nie odpowiada na rzeczywiste potrzeby społeczne. Choć wiemy, jakie wady generuje dzisiejsza ekonomia, nie mamy świadomości, że musimy zmiana ekonomii jest naszym najważniejszym zadaniem.

• Świadomość jako ślepa plamka współczesnej ekonomii – Świadomość nie jest i nie była nigdy kategorią myśli ekonomicznej. Jakkolwiek, większość prac z zarządzania zmianą, czyli dotyczących np. przejścia z jednego sposobu organizacji pracy na inny – polega na przejściu z jednego punktu widzenia do widzenia problemu z wielu perspektyw. Kiedy porzucamy własny punkt widzenia i zaczynamy doceniać perspektywy innych zainteresowanych stron,  konsekwencją są lepsze wspólne relacje i lepsze wyniki.

• Rozwój myśli ekonomicznej odzwierciedleniem rozwoju ludzkiej świadomości – Otto Scharmer i Katrin Kaufner dzielą okres rozwoju kapitalizmu,  według tego, w jaki sposób  koordynowany jest podział pracy. Kapitalizm 1.0 to scentralizowane planowanie. Kapitalizm 2.o to rynki i kompetencje. Kapitalizm 3.0 organizuje grupy interesu. Kapitalizm 4.0 powinien być zorganizowany wokół tego, co wspólne.

• Kluczowa rola świadomości – Kryzys ekonomiczny roku 2007/08 nic nie zmienił. Myślenie o ekonomii jest kształtowane przez te same teorie i pojęcia, które prowadzą do ciągłych załamań rynków, eksploatacji zasobów naturalnych i nierówności społecznych. Wokół pojedynczego problemu tworzymy ministerstwa, fundacje i konferencje – mały przemysł, który zajmuje się leczeniem objawów. Uciekają nam powiązania między ekologicznymi, społecznymi i duchowymi kryzysami oraz ich źródła. Jesteśmy bardzo zajęci, reagując na problemy za pomocą tej samej świadomości, z jaką tworzymy kryzysy. Powinniśmy skupić się na innowacyjnych, pionierskich rozwiązaniach.

• Przywództwo wyzwaniem naszych czasów – Przywódcy i liderzy najwyższego szczebla zmagają się z problemem zaspokajania potrzeb wielu zainteresowanych stron.  Im większe przedsiębiorstwo, tym bardziej jego sukces zależy od zdolności lidera do sprawienia, by interesariusze mogli wzajemnie zobaczyć swoje potrzeby, wysłuchać się, zobaczyć całość systemu, i mogli wspólnie zatroszczyć się o całość. By przejść od Ego do Eko potrzebujemy nowego przywództwa.

• Przejście od Ego do Eko z pomocą: otwartego umysłu, serca i woli – Przejście od Ego do Eko Otto Sharmer określa metaforą podroży. Ta podróż wymaga chodzenia w nie swoich butach, ale w butach innego, często najmniej uprzywilejowanego interesariusza.  To podróż z  otwartym umysłem, sercem i wola. Otwarty umysł to zdolność do świeżego oglądu i zawieszania starych nawyków myślowych. Otwarte serce to zdolność empatii, wczucia się w sytuacje innego interesariusza. Otwarta wola to zdolność do porzucenia starych tożsamości typu my-oni i pozwolenia by przyszły do nas nowe możliwości i nowa jaźń.

• Wyregulowanie światowej gospodarki – Kiedy na początku XX wieku kapitalizm typu 2.0 zderzył się ze ścianą biedy, nierówności, kwestii środowiskowych i cykliczności kryzysów finansowych, społeczeństwa odpowiedziały poprzez stworzenie łańcucha innowacji instytucjonalnych, które przygotowały grunt dla kapitalizmu 3.0 (związki zawodowe, bank rezerw federalnych, prawo pracy, ochrona środowiska etc). Dziś, kiedy kapitalizm 3.0 zderza się ze ścianą globalnych sprzeczności, potrzebujemy kolejnego update’u do nowego systemu operacyjnego. Możliwe nowe narzędzia to : uwzględnianie realnych potrzeb społecznych, planowanie partycypacyjne, współinspirowanie, współtworzenie, współodczuwanie, konsumpcja kolaboratywna, nowe wskaźniki takie jak Narodowe Szczęście Brutto.

• Przejście na system 4.0 jako potrójna rewolucja – Potrójna rewolucja to: indywidualna, relacyjna i instytucjonalna inwersja. Każda z inwersji to proces, w którym głębsze bądź uśpione zdolności zostają uświadomione. Inwersja indywidualna zakłada otwarcie się na myślenie, odczuwanie i wolę, tak by działać jak instrument przyszłości, którą chce się zastać. Inwersja relacyjna oznacza otwarcie się na dialog i wspólną aktywność  w celu dostrojenia grupy do przyszłości. Inwersja instytucji oznacza otwarcie tradycyjnych geometrycznych struktur władzy z systemu 1.0 i 2.0 (scentralizowana hierarchia i zdecentralizowane współzawodnictwo) na współpracę czyli formy 3.0 i 4.0.

• Innowacyjne struktury podstawą kolektywnego przywództwa – Do przejście na nową ekonomię potrzebne są innowacyjne struktury i społeczne techniki, które pozwolą grupom przejść z ich zwyczajowego poziomu na poziom 4.0. Nowa infrastruktura zakłada między innymi, współczesnie niedoceniane – współodczuwanie i współinspirowanie. Lokalni, regionalni i globalni gracze powinni móc łączyć się wokół konkretnego problemu, współodczuwać, współinspirowować się i współtworzyć nowe rozwiązania.

• Nowa szkoła przywództwa integrująca naukę i sztukę.  Wielkie innowacje zdarzają się w konkretnych miejscach. Musimy uczyć się projektować przestrzenie dla refleksji i transformacji systemu. Szkoła nowego przywództwa powinna integrować wiedzę techniczną (wiedzieć-co), praktyczną (wiedzieć-jak) i wiedzę o zmianie (wiedzieć -kto = wiedza o sobie).  Powinna angażować wiedzę intelektualną (IQ), inteligencję emocjonalną (EQ) i wiedzę o sobie (SQ).  Powinna rozwijać praktyki słuchania, łączyć z innymi, z samymi sobą i ze światem, by odblokować potencjał przedsiębiorczości.

Otto Scharmer jest głęboko przekonany, że gruntowna odnowa osobista, społeczna i globalna jest nie tylko możliwa, ale kluczowa dla przyszłości naszej planety. Potrzebujemy ludzi wprowadzających zmiany(changemakers), którzy będą przewodzić wyłaniającej się przyszłości; potrzebujemy liderów którzy chcą uczyć się i ćwiczyć w podroży z systemu Ego do systemu Eko-Ekonomii.